Turkmeens

 

Het Turkmeens is de officiële taal van de Republiek Turkmenistan. Het land telt ongeveer 4,5 miljoen inwoners, van wie ongeveer 3,5 miljoen mensen het Turkmeens als eerste taal spreken. Verder leven er eveneens Turkmeenstalige sprekers in Iran, Afghanistan en in mindere mate in Turkije, Oezbekistan, en Pakistan.

Het Turkmeens maakt deel uit van de Zuid-Turkse taalgroep, meer bepaald van het Zuidwestelijke Turks of Ogoezisch, waaronder tevens het Azeri of Azerbeidzjaans, Krimtartaars, Turks en andere minder bekende talen vallen. De Zuid-Turkse talen zijn een subgroep van de Algemeen Turkse talen, waartoe ook het Kazaks, Kirgizisch, Oejgoers, Oezbeeks en andere talen behoren. Alle Turkse talen zijn nauw aan elkaar verwant en onderling goed begrijpelijk. De Turkse talen en de Mongools-Toengoes talen van Siberië en Noordoost-China zijn hoofdgroepen van de Altaïsche taalfamilie. Sommige deskundigen gaan ervan uit dat ook het Japans en Koreaans tot deze taalfamilie behoren, maar hierover lopen de meningen uiteen.

In 1990 werd het Turkmeens uitgeroepen tot de officiële landstaal van de Republiek Turkmenistan. Het Turkmeens wordt, soms samen met het Russisch, gebruikt voor administratieve, juridische en andere officiële handelingen. Op de meeste scholen wordt het Turkmeens als onderwijsmedium gebruikt, maar op een paar scholen in de stedelijke gebieden wordt onderwijs gegeven in het Russisch. Tot het begin van de jaren '90 van de vorige eeuw werd in de meeste instellingen voor hoger onderwijs Russisch gebruikt. De laatste tijd worden er pogingen ondernomen om les te geven in het Turkmeens. In taalkundig opzicht behoort het Turkmeens tot de talen die het minst gerussificeerd zijn. Radio- en televisie-uitzendingen vinden hoofdzakelijk in het Turkmeens plaats. Verder worden er eveneens publicaties in het Turkmeens uitgegeven.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ten tijde van de Sovjet-Unie diende iedere Sovjetburger, eventueel naast zijn moedertaal, het Russisch te beheersen. Op die manier fungeerde het Russisch als een lingua franca binnen de toenmalige Sovjet-Unie. Hierdoor speelt het Russisch tot op de dag van vandaag een belangrijke rol in het dagelijkse leven in veel voormalige Sovjetrepublieken.

Hierin komt na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 geleidelijk verandering. Sinds het begin van de jaren negentig streven de overheden van voormalige Sovjetrepublieken ernaar de rol van het Russisch in hun samenleving terug te brengen en het gebruik van hun landstaal te intensifiëren om zodoende de eigen identiteit en cultuur te versterken.

De betekenis van het Russisch neemt in de voormalige Sovjetrepublieken weliswaar af, maar zal gezien de belangrijke rol van de Russische Federatie in de regio een belangrijke plaats blijven innemen.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Tekstfragment Turkmeens

ABŞ-nyń Türkmenistandaky täze ilçisi Lora I. Kennedy geçen agşam özüniń täze wezipesine girişmek üçin Türkmenistana geldi. Şu gün irden ol Prezident Nyýazov bilen duşuşup, ynanç hatyny gowşurdy we hökümet yolbaşçylary we jemgyýetçilik wekilleri bilen tanyşlyk duşuşyklaryny geçirmekligi dowam etmekligi planlaşdyrýar. Döwlet departamentinde 1-nji oktýabrda bolan dabarada Döwlet Sekretary Kolin Pauell Ilçi Kennedini resmi ýagdaýda kasam etdirdi we Türkmen-Amerikan gatnaşyklarynyń örän mäkäm dostlukdygyny bellemek bilen, täze ilçiniń bu gatnaşyklary ösdürjekdigine ynam bildirdi. Sekretar Pauell öz sözüniń dowamynda ABŞ-nyń Türkmenistanyń garaşsyzlygynyń ynamdar tarapdary bolup gelendigini we mundan beýläk hem boljakdygyny, şonuń ýaly hem onuń syýasy, adam, we tebigy baýlyklarynyń mümkünçiliklerini ösdürmäge yhlasly ýardam berýandigini belläp geçdi.

Nederlandse vertaling

Afgelopen nacht is de ambassadeur van de VS voor Turkmenistan, Laura E. Kennedy, in Asjchabat aangekomen om haar nieuwe ambt te aanvaarden. Vanmorgen heeft ze president Nijazov ontmoet om haar geloofsbrieven aan te bieden en haar plannen te presenteren om door te gaan met het brengen van korte inleidende bezoeken aan regeringfunctionarissen en maatschappelijke leiders. Tijdens een ceremonie op 1 oktober op het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, ambassadeur Kennedy officieel beëdigd en zijn vertrouwen uitgesproken in haar bekwaamheid de Amerikaans-Turkmeense relaties te verruimen die hij als een erg sterke vriendschap typeerde. Tijdens zijn uiteenzetting merkte minister Powell op dat de Verenigde Staten een sterk voorstander van de Turkmeense onafhankelijkheid waren en zullen blijven en beloofde Turkmenistan te helpen bij de ontwikkeling van zijn politieke, menselijke en natuurlijke potentieel.

Copyright © Inter-Lingua