Blog


Vijfjarenplannen - zaterdag 20 oktober 2018

Vijfjarenplannen

Vaak hoor je hier in het Westen dat de Sovjet-Unie ten onder zou zijn gegaan aan wanbeleid, economische crisis, e.d. Toch zou het niet verkeerd zijn om niet alleen de slechte dingen te benadrukken, maar ook goede zaken over te nemen. Zo hebben we het wel eens over het Duitse Witschaftswunder (dat uitsluitend mogelijk was door Amerikaanse miljardeninvesteringen in het kader van het Marshallplan) en vergeten we de prestaties van de Sovjet-Unie na de desastreuse verwoestingen van WOII. Zonder Marshallhulp hebben de Sovjets in relatief korte tijd ontzettend veel weten te bereiken op het gebied van wederopbouw, industrialisatie, onderwijs, wetenschap, ruimtevaart... Misschien niet allemaal even mooi als in het Westen maar wel efficiënt. Met relatief beperkte middelen wist de Sovjet-Unie verbluffende resultaten te bereiken en nog steeds. Zo kopen de Amerikanen ondanks de door hen zelf opgelegde sancties Russische raketmotoren, omdat ze zelf geen equivalent hebben. Dit alles was mogelijk door gebruikmaking van zogenaamde ‘vijfjarenplannen’.

Nu we zelf voor grote uitdagingen staan, zou eenzelfde aanpak een reële bijdrage kunnen leveren aan het aanpakken van acute problemen zoals het opwarmen van de aarde. Hoe kan het toch dat we dat allemaal zo op z’n beloop laten, dat we nu pas in actie komen, terwijl de voortekenen al jaren bekend zijn? Is het dan zo moeilijk om concrete stappen te zetten? Kennelijk wel en typisch voor ons poldermodel met onze doorgeslagen overlegcultuur en de mogelijkheid eindeloos bezwaar te maken. In zo’n situatie waar de politiek geen knopen (meer) doorhakt, alles maar uitstelt, doorschuift, veel meer bezig is met eendagspolitiek, populariteits- en kijkcijfers, marktwerking (lees ‘doorgeslagen kapitalisme’) i.p.v. lange termijnvisie zou in bepaalde gevallen een ijzeren vuist helemaal niet verkeerd zijn.

Zo zouden we de fileproblematiek veel efficiënter kunnen aanpakken door carpoolen uit te breiden en mensen te verplichten met minimaal 2 personen in een auto naar hun werk te rijden. Scheelt meteen de helft aan files, CO2-uitstoot, ongelukken, economische schade… Combineer dat met verspreide werktijden, waarbij sommige forensen verplicht om 6 uur beginnen, anderen om 7 uur en weer anderen om 8 uur en 9 uur. Maak tegelijkertijd het openbaar vervoer gratis zoals in Hasselt en onlangs nog in Duinkerken, breid het transport over spoor en water uit en de milieuopbrengst wordt nog veel groter. Kortom, een paar relatief eenvoudige aanpassingen die weinig geld kosten en direct zoden aan de dijk zetten. Maar nee, wij geven de voorkeur aan dure oplossingen (lees: ‘prestigeprojecten’ zoals de Betuwelijn, rekeningrijden, het opslaan van CO2 onder de grond, overstappen van fossiele brandstoffen op duurzame energiebronnen, waterstof, thorium…) die relatief weinig of veel te laat resultaat opleveren.

Een ander voorbeeld dat direct milieuwinst oplevert, is grote bedrijven (Makro, Sligro) verplichten op hun megaparkeerplaatsen (meer) bomen aan te planten. Niet alleen lever je op die manier een bijdrage aan het verbeteren van de luchtkwaliteit, maar doe je ook iets aan wateroverlast bij extreme regenval. Zo liggen de voorbeelden voor het oprapen. Maar er gebeurt niets of veel te vrijblijvend. Als we echt iets willen doen aan de klimaatverandering dan zijn nu rigoureuze maatregelen noodzakelijk.


Terug naar de vorige pagina >